این موضوع که روحیه ما ریسک‌پذیر است یا خیر را باید قبل‌از ورود به بازارهای مالی به‌صورت شفاف و صادق از خودمان بپرسیم. اگر جواب این سوال منفی بود می‌توانید در صندوق‌های مالی کم‌ریسک سرمایه‌گذاری کنید.
خوشبختانه بازار بورس خلاف بازار فارکس، زمینه‌ای را فراهم کرده که افراد بتوانند با هر روحیه‌ای به سرمایه‌گذاری کم‌ریسک، متوسط ریسک و پرریسک بپردازند. در این مقاله قصد داریم صندوق‌های مالی متفاوت را بر‌حسب مقدار ریسکی که دارند معرفی کنیم تا افراد ریسک‌گریز، راحت‌تر انتخاب کنند.
سرمایه‌گذاری کم‌ریسک چیست؟
بورس چیست؟ مجموعه‌ای از سرمایه‌گذاری‌ها با مقدار ریسک متفاوت اما نتیجه خوب به شرط مدیریت درست و شناخت دقیق خود.
ریسک یکی از بزرگ‌ترین مولفه‌هایی است که افراد با معامله‌کردن در هر بازار مالی، شاهد حضور موثر آن هستند. در بازارهای بورسی نیز نمی‌توان وجود ریسک را انکار کرد. ازطرفی دیگر بدون مدیریت ریسک تقریبا رسیدن به موفقیت غیرممکن به‌نظر می‌آید.
ترسیدن باعث دوری‌کردن بسیاری از افراد از بازارهای مالی به‌خصوص بورس است. غافل از اینکه در این بازار شرایط متفاوتی وجود دارد.
در این بازار مالی با یاد‌گرفتن اصول سرمایه‌گذاری و یافتن سهام ارزشمند در بازه زمانی مشخص می‌توانید سود فوق‌العاده‌ای کسب کنید. البته لازم به ذکر است که شما باز هم مقداری ریسک را تجربه می‌کنید.
تفاوت در این خواهد بود که چه مقدار و چه نوعی از ریسک همراه شما است.
بیایید این مسئله را دقیق‌تر بررسی کنیم. درصد قابل‌توجهی از مردم جزء دسته ریسک‌گریز هستند. این موضوع طبق آخرین آمار از بازار مسکن، کاملا صدق می‌کند. بازار مسکن جزء کم‌ریسک‌ترین بازارها است و اغلب افراد با سرمایه‌گذاری در این بازار نیازهای مصرفی و تقاضای خود برای سرمایه‌گذاری را پاسخ می‌دهند.
در سرمایه‌گذاری‌ها اکثر مواقع ریسک بالاتر با بازدهی بالاتر همراه است. اما عده‌ای هستند که ریسک کم و خیال آسوده را ترجیح می‌دهند و علت آن را ترس از‌دست‌دادن سرمایه می‌دانند. حالا این افراد چه‌کاری می‌توانند انجام دهند؟ اگر انتخاب شما برای سرمایه‌گذاری بانک‌ها هستند سخت در اشتباهید. قرار‌دادن پول در بانک‌ها و دریافت یک بهره ناچیز سرمایه‌گذاری نیست.
قرار‌دادن پول در بانک و گرفتن سود ناچیز در حقیقت، پس‌انداز است. همچنین در طی گذر زمان ارزش پول روز‌به‌روز کاهش می‌یابد و شما از تورم عقب می‌مانید.
بازارهای بورسی شرایطی را به‌وجود آورند که تمام افراد بتوانند در آن حضور داشته باشند. پس اگر فکر می‌کنید که نمی‌توانید ریسک زیادی روی سرمایه‌‌تان پذیرا باشید، صندوق‌های سرمایه‌گذاری کم‌ریسک بورس را انتخاب کنید.
چرا صندوق‌ها ریسک کمتری دارند؟
صندوق‌های بورسی توسط کارشناسان حرفه‌ای بازار سرمایه مدیریت می‌شوند. این افراد نسبت به افراد دیگر استراتژی معاملاتی کاراتری دارند. خود این صندوق‌ها نیز ازنظر ریسک‌پذیری متفاوت عمل می‌کنند. برای نمونه، صندوق سهامی که بخش عمده آن از سهام تشکیل می‌شود نسبت به صندوق درآمد ثابت که بخش عمده آن از اوراق مشارکت تشکیل می‌شود، ریسک بیشتری دارد.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری به 3 دسته متفاوت پرریسک (high risk)، ریسک متوسط (medium risk) و کم‌ریسک (low risk) تقسیم می‌شوند. نحوه ارائه این صندوق‌ها به بازار نیز 2 روش متفاوت دارد. این صندوق‌ها یا به‌صورت صندوق مبتنی بر صدور ابطال یا به‌صورت صندوق‌های قابل‌معامله در بورس هستند.
صندوق‌های سهامی روشی ایده‌آل برای سرمایه‌گذاری کم‌ریسک پر‌سود
در این صندوق حدود 70درصد از بودجه در سهام سرمایه‌گذاری می‌شود. به بیان ساده‌تر، مدیرهای پروژه قسمت زیادی از سرمایه را برای خرید و فروش در بازار بورس و فرابورس در نظر می‌گیرند.
این نوع صندوق مناسب افرادی با ریسک‌پذیری بالا است. صندوق سهامی نسبت به سایر صندوق ریسک بیشتری دارد اما متناسب با این ریسک، سود بیشتری نیز در انتها دریافت خواهید کرد.
درآمد ثابت، صندوق سرمایه‌گذاری
این صندوق از تمامی صندوق‌ها و روش‌های سرمایه‌گذاری در بورس کم‌ریسک‌تر است. صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت حداقل 75درصد پول‌ها توسط بانک‌ها و مؤسسات مالی سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق بهادار رهنی و گواهی‌های سپرده منتشرشده سرمایه‌گذاری می‌شوند.
در صندوق درآمد ثابت مدیران فقط می‌توانند حدود 25درصد مبالغ را برای خرید و فروش در بورس و فرابورس در نظر بگیرند. به‌علاوه مدیران حق ندارند بیش از 5درصد کل دارایی را در یک سهام سرمایه‌گذاری کنند. یعنی مدیرها فقط در یک نقشه راهبردی کاملا از پیش تعیین‌شده و بسیار کم‌ریسک حرکت می‌کنند. بنابراین، با توجه به نرخ ریسک پایین سود پایین‌تری دریافت می‌کنید.
درآمدی که از سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها کسب کردید به 2 روش متفاوت پرداخت می‌شود. این درآمد در روش اول به حساب سرمایه‌گذار واریز خواهد شد یا در روش دوم سرمایه‌گذار در زمان فروش واحد، ارزش واحدهای خود را افزایش می‌دهد و ازاین‌طریق سود خود را دریافت می‌کند. اینکه صندوق از کدام روش استفاده می‌کند کاملا به شرایط و قوانین صندوق منتخب شما بستگی دارد.
صندوق سرمایه‌گذاری مختلط، از کم‌ریسک‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در صندوق سرمایه‌گذاری مختلط حدود 40 تا 60درصد از پول‌ها در اوراق با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت و سپرده بانکی و 40 تا 60درصد باقی‌مانده در سهام، سرمایه‌گذاری می‌شوند. این صندوق ازنظر سوددهی در دسته متوسط ریسک قرار می‌گیرد و به‌نوعی بین صندوق درآمد ثابت و صندوق سهام است.
حد وسط بودن صندوق سرمایه‌گذاری مختلط در میزان ریسک، در میزان سود نیز صدق می‌کند. یعنی سود آن‌ها نیز متوسط خواهد بود. البته صندوق‌های مختلط در ازای دریافت سود تضمین نمی‌دهند اما ضامن نقدشوندگی دارند.
سبدگردانی اختصاصی بهترین و کم‌ریسک‌ترین سرمایه‌گذاری
یکی دیگر از کم‌ریسک‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری در بازار بورس سبدگردانی اختصاصی است. در این روش می‌توانید پرتفوی یا همان سبد دارایی خود را به افراد متخصص بسپارید و از ریسک خودتان کم کنید. این افراد متخصص همان‌طور که از نام‌شان پیداست توانایی بالایی در تحلیل بازار و سهام دارند و می‌توانند آینده سهام را پیش‌بینی کنند.
برای سرمایه‌گذاری در صندوق سبدگردانی اختصاصی فقط کافی‌است تعیین کنید سبد سهام پرریسک باشد یا کم‌ریسک. شرکت سبدگردانی قبل‌از سرمایه‌گذاری در طی جلساتی اهداف و مقدار ریسک‌پذیری شما را بررسی می‌کنند و بر اساس اطلاعات ریسک‌پذیری شخصیتی شما، یک سبد سرمایه‌گذاری تشکیل می‌دهند.
تمامی این صندوق‌ها زیر نظارت دقیق سازمان بورس و اوراق بهادار، فعالیت دارند پس دارای شفافیت اطلاعاتی بالایی هستند. اطلاعات این مجموعه‌ها را می‌توانید در سایت خود آن‌ها ببینید. تغییرات آن‌ها نیز به‌روزرسانی می‌شود.
سرمایه‌گذاری با خرید اوراق مشارکت
اوراق مشارکت نیز به‌عنوان کم‌ریسک‌ترین روش سرمایه‌گذاری در بازار بورس شناخته می‌شوند. اوراق مشارکت به‌نوعی همان اوراق بهادار بانام و بی‌نام هستند. این اوراق با قیمت و مدت معین برای تامین قسمتی از منابع مالی که طرح‌های دولتی نیاز دارند، زیرنظر بانک مرکزی منتشر می‌شود و دولت یا بانک‌ها بازپرداخت اوراق مشارکت را تضمین می‌کنند.
طی پروسه نشر این اوراق طبق قانون اسلامی یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، برگه‌های با قیمت معین ازطریق عرضه عمومی در زمان مشخص منتشر می‌شود و خریدار به آن دسترسی پیدا می‌کند. این اوراق سود ثابت و تضمین‌شده دارند. به همین علت در دسته‌بندی کم‌ریسک‌ها قرار می‌گیرند. سود این صندوق نیز به‌صورت علی‌الحساب پرداخت می‌شود.
نکته بسیار مهم و قابل‌توجه اینجا است که سود این صندوق‌ها تضمین می‌شوند. بنابراین، اگر در موارد خیلی نادر بازدهی بیشتری نسبت به آنچه تضمین کرده بودند نداشتند، مابه‌التفاوت مبلغ را به سرمایه‌گذار می‌پردازند.
سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه
یکی دیگر از کم‌ریسک‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری در بازار بورس، اوراق عرضه هستند. این اوراق در دسته اوراق بهادار قرار می‌گیرند و عملکردی همانند اوراق مشارکت دارند. شرکت منتشرکننده این اوراق مبالغ مشخصی را با عنوان بهره سالانه در زمان‌های تعیین‌شده و اصل مبلغ را در زمان سررسید به افرادی که اوراق قرضه دارند، پرداخت می‌کند.
سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت بورسی
به اوراقی که قابلیت معامله در بازارهای بورس و فرابورس را دارند، اوراق مشارکت بورسی می‌گویند. این اوراق جزء کم‌ریسک‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری بورسی محسوب می‌شوند. به‌جز اوراق مشارکت بورسی اوراق غیربورسی نیز وجود دارد که فقط با تایید بانک مرکزی جمهوری اسلامی اجازه انتشار آن صادر می‌شود. اوراق بورسی انواع متفاوتی دارند.
اوراق بورسی به کسر، اوراقی هستند که با نرخ کمتر از قیمت اسمی فروخته می‌شوند.در اینجا سرمایه‌گذار با مابه‌التفاوتی که در قیمت اسمی یا همان خرید و قیمت سررسید یا همان فروش دارد، سود می‌کند. این اوراق یک سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت هستند که بازدهی خوبی دارند. به‌طور کلی انواع اوراق بورسی عبارت‌اند از:
- قابل تعویض با سهام: منتشرکننده اوراق تعویض با سهام، شرکت‌های سهامی عام هستند که در زمان سررسید می‌توانند به سهام سایر شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار بورس و اوراق بهادار تبدیل شوند.
- قابل تبدیل به سهام: منتشرکننده این اوراق قابل تبدیل به سهام نیز، شرکت‌های سهامی عام هستند. این نوع اوراق در زمان سررسید یا زمانی که افزایش سرمایه انجام شد می‌توانند به سهام شرکت مورد نظر تبدیل شوند.
اوراق خزانه اسلامی
اسناد خزانه اسلامی یا اخزا، اوراق بدهی هستند که دولت در مقابل بدهی خود به پیمانکاران می‌دهد. این ورق‌ها سررسید دارند و دولت تعهد دارد که در تاریخ معین سررسید مبلغ اسمی معادل با 100هزار تومان به ازای هر ورق پرداخت کند. پرداخت سود و اصل اسناد خزانه برای دولت اولویت دارد. یعنی دولت همیشه قبل‌از هزینه‌های دیگر، نسبت‌به تسویه اسناد خزانه اقدام می‌کند.
جمع‌بندی
مطلبی که در کل مقاله به آن اشاره داشتیم، این بود که اصلا سرمایه‌گذاری بدون ریسک در بازار بورس وجود ندارد. اگر قصد سرمایه‌گذاری در بورس را دارید، محبور هستید مقداری ریسک را بپذیرید. البته افراد ازنظر ریسک‌پذیری متفاوت هستند.
برای دانستن مقدار ریسک‌پذیری خود باید به خودشناسی برسید. در نهایت اگر در دسته افراد ریسک‌گریز قرار گرفتید، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت، سبدگردانی اختصاصی، اوراق مشارکت و اوراق قرضه بهترین انتخاب‌های کم‌ریسک هستند.
