در سال‌های اخیر، ارزهای دیجیتال به‌ویژه بیت کوین، به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات در حوزه مالی تبدیل شده‌اند. ایران نیز مانند بسیاری از کشورها، با رشد سریع استفاده از رمزارزها مواجه شده و همین امر توجه مردم، سرمایه‌گذاران و قانون‌گذاران را به خود جلب کرده است.
با وجود محبوبیت روزافزون بیت‌کوین، وضعیت قانونی آن در ایران همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در این مقاله، جدیدترین مواضع رسمی، چالش‌های قانونی و فرصت‌های موجود پیرامون ارزهای دیجیتال در ایران را بررسی می‌کنیم.
آیا بیت‌کوین در ایران مجاز است یا ممنوع؟
در حال حاضر، استفاده از بیت‌کوین در ایران در وضعیت خاکستری قانونی قرار دارد. اگرچه بانک مرکزی استفاده از رمزارزها برای پرداخت در معاملات داخلی را ممنوع کرده، نگهداری و خریدوفروش آن برای سرمایه‌گذاری شخصی غیرقانونی نیست.
در کنار این موضوع، استخراج بیت‌کوین به‌عنوان یک فعالیت صنعتی رسمی شناخته شده و تنها در صورت دریافت مجوز از نهادهایی مانند وزارت صمت و وزارت نیرو مجاز است. بنابراین، خرید و نگهداری بیت‌کوین برای اهداف شخصی بلامانع است، اما پرداخت با آن در داخل کشور مجاز نیست.
موضع بانک مرکزی ایران درباره ارزهای دیجیتال
این سوال همه ماست؛ بالاخره موضع بانک مرکزی درباره ارز دیجیتال چیست؟ بانک مرکزی به‌طور شفاف اعلام کرده که رمزارزها، از جمله بیت‌کوین، نمی‌توانند به‌عنوان ابزار پرداخت مورد استفاده قرار گیرند. این نهاد همچنین هشدار داده که خرید و نگهداری رمزارزها ریسک بالایی دارد و فعالیت‌های مرتبط با آن‌ها بدون مجوز رسمی، غیرقانونی تلقی می‌شود.
با این‌حال، برخی پروژه‌های داخلی مبتنی بر فناوری بلاکچین در چارچوب محیط‌های آزمایشی قانونی (Regulatory Sandbox) مورد بررسی و حمایت قرار گرفته‌اند.
استخراج بیت‌کوین در ایران؛ قانونی اما با شرایط
استخراج بیت‌کوین یکی از معدود بخش‌هایی است که به‌صورت قانونی در ایران مجاز شده است، اما مشروط به دریافت مجوزهای لازم. این فرایند زیر نظر وزارت صمت و وزارت نیرو صورت می‌گیرد و رعایت برخی الزامات ضروری است:
- مجوز فعالیت: متقاضیان باید از طریق سامانه بهین‌یاب اقدام به ثبت درخواست و اعلام مشخصات تجهیزات و محل استخراج کنند.
- مصرف برق قانونی: استفاده از برق خانگی یا کشاورزی برای ماینینگ ممنوع بوده و تخلف محسوب می‌شود.
- تعطیلی در ساعات پیک: فعالیت ماینرها در ساعات اوج مصرف برق کشور باید متوقف شود.
- فروش رمزارز به بانک مرکزی: ماینرها موظف‌اند بیت‌کوین استخراج‌شده را فقط به بانک مرکزی بفروشند.
تفاوت قوانین ایران با کشورهای دیگر
در حالی که در ایران استفاده از رمزارزها به‌عنوان ابزار پرداخت ممنوع است، بسیاری از کشورها رویکرد بازتری اتخاذ کرده‌اند. برای نمونه:
- ایالات متحده و اتحادیه اروپا رمزارزها را مشمول قوانین مالیاتی و مجوزهای مالی می‌دانند.
- السالوادور بیت‌کوین را به‌عنوان پول رسمی پذیرفته است.
اما خیلی از کشورها هم مثل ترکیه و روسیه استفاده از رمزارزها در مبادلات روزمره را ممنوع کرده‌اند.
آیا می‌توان با بیت‌کوین در ایران پرداخت انجام داد؟
خیر. بر اساس دستور بانک مرکزی، هیچ فرد یا کسب‌وکاری مجاز به پذیرش بیت‌کوین یا سایر رمزارزها به‌عنوان ابزار پرداخت کالا یا خدمات در ایران نیست. این تصمیم با هدف مقابله با فعالیت‌های غیرقانونی نظیر پول‌شویی اتخاذ شده است.
نقش صرافی‌های دیجیتال ایرانی
با وجود محدودیت‌ها، صرافی‌های دیجیتال داخلی مانند نوبیتکس یا ارزپلاس، امکان خرید و فروش رمزارزهایی مانند بیت‌کوین را برای کاربران ایرانی فراهم کرده‌اند. این پلتفرم‌ها با در اختیار گذاشتن خدماتی نقش مهمی در اتصال ایران به بازار جهانی ارزهای دیجیتال ایفا کرده‌اند. برخی از این خدمات عبارتند از:
- خرید و فروش رمزارز با ریال
- پشتیبانی از چندین رمزارز اصلی
- استفاده از پروتکل‌های امنیتی پیشرفته
چالش‌ها و فرصت‌های قانونی سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین
با وجود ابهامات حقوقی و محدودیت‌های موجود، بازار ارزهای دیجیتال در ایران همچنان برای بسیاری از فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران جذاب است. بیت‌کوین، به‌عنوان شناخته‌شده‌ترین رمزارز، فرصت‌هایی را برای مشارکت در اقتصاد دیجیتال فراهم کرده است، اما در عین حال چالش‌هایی نیز پیش‌روی کاربران قرار داده است. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به مهم‌ترین فرصت‌ها و تهدیدهایی که سرمایه‌گذاران ایرانی در این حوزه با آن مواجه هستند:
فرصت‌ها
- امکان قانونی خرید و نگهداری بیت‌کوین
- استخراج رمزارز با مجوز رسمی
- توسعه زیرساخت داخلی با پتانسیل منطقه‌ای
چالش‌ها
- ممنوعیت استفاده از بیت‌کوین برای پرداخت در کشور
- نبود قوانین جامع و شفاف
- محدودیت‌های انتقال بین‌المللی رمزارز
- ریسک‌های امنیتی مانند هک و کلاهبرداری
- تغییرات ناگهانی در سیاست‌های دولتی
بیت‌کوین قانونی است، اما نه برای همه‌چیز
بیت‌کوین در ایران همچنان با چالش‌های حقوقی و محدودیت‌های اجرایی روبه‌رو است. اگرچه خرید، فروش و نگهداری آن برای اهداف شخصی جرم محسوب نمی‌شود، استفاده از آن به‌عنوان روش پرداخت ممنوع است. استخراج قانونی تنها با رعایت مقررات خاص ممکن بوده و بازار ارز دیجیتال ایران همچنان نیازمند قوانین روشن و حمایت‌های حقوقی گسترده‌تر است.
