در دنیای ارزهای دیجیتال، مفاهیمی هم‌چون توکن‌سوزی نقش مهمی در نوسان بازار دارد. این فرآیند که با از بین بردن دائمی بخشی از توکن‌ها انجام می‌شود، ابزاری برای افزایش کمیابی، کاهش تورم و حفظ تعادل در اکوسیستم بلاک‌چین است.
بسیاری از پروژه‌های معتبر از این روش برای بهبود ارزش دارایی‌های دیجیتال و جلب اعتماد سرمایه‌گذاران استفاده می‌کنند؛ اما توکن‌سوزی چگونه بر قیمت تأثیر می‌گذارد؟ چه روش‌هایی برای اجراء آن وجود دارد؟ در این مقاله، به بررسی مفهوم توکن‌سوزی، اهداف آن و تأثیرات آن بر بازار رمزارزها خواهیم پرداخت؛ با ما همراه باشید.
آشنایی با مفهوم توکن‌سوزی
پیش‌از آشنایی با مفهوم توکن سوزی، لازم است با مفهوم ارز دیجیتال و توکن آشنا شوید. ارز دیجیتال چیست؟ رمزارزها نوعی دارایی دیجیتالی مبتنی بر فناوری بلاک‌چین هستند که ازطریق رمزنگاری ایمن شده و به‌عنوان یک سیستم پرداخت غیرمتمرکز عمل می‌کنند.
این فناوری با حذف نیاز به پول فیزیکی، امنیت بالایی را فراهم می‌آورد. توکن چیست؟ نوعی دارایی دیجیتال است که قابلیت انتقال و ذخیره ارزش را دارد. درگذشته، توکن‌ها به عنوان مجوزهای رمزنگاری‌شده در سیستم‌های کامپیوتری شناخته می‌شدند؛ اما امروز، شرکت‌ها با استفاده از فناوری بلاک‌چین آن‌ها را ایجاد می‌کنند.
نوعی دارایی دیجیتال است که قابلیت انتقال و ذخیره ارزش را دارد. درگذشته، توکن‌ها به عنوان مجوزهای رمزنگاری‌شده در سیستم‌های کامپیوتری شناخته می‌شدند؛ اما امروز، شرکت‌ها با استفاده از فناوری بلاک‌چین آن‌ها را ایجاد می‌کنند.
توکن‌سوزی به فرآیندی گفته می‌شود که در آن مقدار مشخصی از یک ارز دیجیتال به نشانی غیرقابل‌دسترس ارسال می‌شود تا برای همیشه از گردش خارج شود.
این آدرس‌ها که به آدرس سوزاننده و آدرس خورنده شناخته می‌شوند، فاقد کلید خصوصی هستند؛ بنابراین، هیچ فردی قادر به بازیابی یا استفاده مجدد از توکن‌های ارسال‌شده به این نشانی‌ها نخواهد بود.
در این فرآیند، توکن‌هایی که قرار است سوزانده شوند، به یک کیف پول ویژه ارسال می‌شوند که برای انجام هیچ تراکنش دیگری قابل استفاده نیست. ازآنجاکه این توکن‌ها دیگر در دسترس شبکه قرار ندارند، به‌طور دائمی از عرضه کل حذف می‌شوند.
کاهش تعداد توکن‌های در گردش، تأثیر مثبتی بر ارزش آن‌ها دارد. این فرآیند برای افزایش کمیابی توکن‌ها، کنترل تورم، ایجاد انگیزه در میان سرمایه‌گذاران و حفظ تعادل در اکوسیستم یک پروژه انجام می‌شود. توکن‌سوزی می‌تواند به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد و بسته به اهداف هر پروژه، استراتژی متفاوتی برای آن در نظر گرفته می‌شود.
اهداف مختلف توکن‌سوزی
توکن‌سوزی با هدف کاهش عرضه و افزایش ارزش دارایی‌ها انجام می‌شود؛ اما در نگاهی دقیق‌تر، این فرآیند می‌تواند اهداف مختلفی را دنبال کند. در بخش ذیل، به برخی از مهم‌ترین اهداف توکن‌سوزی می‌پردازیم.
پاداش‌دهی به سرمایه‌گذاران
برخی از پروژه‌ها برای افزایش ارزش دارایی سرمایه‌گذاران، بخشی از توکن‌های موجود را از دسترس خارج می‌کنند. این اقدام به‌عنوان پاداشی برای کاربرانی که فعالیت‌های مشخصی را در شبکه انجام داده‌اند، در نظر گرفته می‌شود.
جریمه کاربران متخلف
در برخی موارد، توکن‌سوزی به‌عنوان ابزاری برای جریمه کاربرانی که قوانین شبکه را نقض کرده‌اند، به کار می‌رود. در این شرایط، دارایی گروهی محدود از کاربران از بین می‌رود که در اغلب موارد تأثیر چندانی بر قیمت کلی توکن ندارد.
ایجاد تعادل در بازار
در برخی مواقع، توسعه‌دهندگان یا سرمایه‌گذاران عمده قادر هستند حجم زیادی از توکن‌ها را در اختیار گرفته و با دست‌کاری عرضه، بر نوسانات قیمتی تأثیر بگذارند. این رفتار منجر به ایجاد نوسانات غیرواقعی و سودجویی گروهی خاص می‌شود. برای جلوگیری از چنین انحصاری، برخی پلتفرم‌ها اقدام به سوزاندن بخشی از توکن‌های این افراد می‌کنند تا تعادل در بازار حفظ شود.
روش‌های مختلف توکن‌سوزی در ارزهای دیجیتال
روش‌های مختلفی برای پیاده‌سازی توکن‌سوزی وجود دارد که در بیش‌تر موارد در لایه پروتکل اصلی بلاک‌چین ادغام می‌شوند و به بخشی از ساختار بنیادین یک رمز ارز تبدیل می‌شوند. متداول‌ترین روش‌ها، شامل موارد ذیل هستند.
الگوریتم اثبات سوزاندن (PoB)
برخی از بلاک‌چین‌ها از الگوریتم PoB برای رسیدن به اجماع در شبکه استفاده می‌کنند. در این روش، ماینرها باید مقدار مشخصی از کوین‌ها یا توکن‌های خود را بسوزانند تا حق مشارکت در فرآیند استخراج را به دست آورند.
در مقایسه با الگوریتم PoWکه نیاز به دستگاه‌های محاسباتی قدرتمند و مصرف بالای انرژی دارد، روش PoB به سخت‌افزار پیشرفته نیازی ندارد و تنها شرط آن، از بین بردن بخشی از دارایی دیجیتال است. این مدل، باعث کاهش هزینه‌های استخراج می‌شود، مصرف انرژی را کاهش می‌دهد و اثرات زیست‌محیطی آن را به حداقل می‌رساند. روش‌های رایج توکن‌سوزی در PoB شامل موارد ذیل هستند.
- سوزاندن کوین‌های بومی برای دریافت مجوز استخراج: کاربران برای تبدیل شدن به ماینر باید مقدار مشخصی از توکن‌های خود را از بین ببرند.
- سوزاندن بیت‌کوین برای ایجاد کوین‌های بومی جدید: برخی بلاک‌چین‌ها برای تولید یک توکن جدید، نیاز به از بین بردن مقدار مشخصی بیت‌کوین دارند که به آن‌ها ارزش می‌بخشد.
- تعادل بین توکن‌سوزی و استخراج: در برخی شبکه‌های مبتنی بر PoS، توکن‌سوزی به‌عنوان راه‌کاری برای مقابله با تورم در نظر گرفته می‌شود. در این روش، کاربران برای استفاده از خدمات شبکه، باید بخشی از دارایی خود را بسوزانند.
شرایط اقتصادی و مدل‌های توکن‌سوزی
در برخی پروژه‌ها، توکن‌سوزی به‌عنوان بخشی از مدل اقتصادی آن‌ها اجراء می‌شود. این فرآیند به‌طور مستقیم در کد بلاک‌چین گنجانده نشده، اما می‌تواند به‌صورت یک‌باره یا مستمر انجام شود. نمونه‌هایی از این مدل شامل موارد ذیل است.
- سوزاندن توکن‌های فروخته‌نشده در عرضه اولیه سکه (ICO): اگر یک پروژه نتواند تمام توکن‌های برنامه‌ریزی‌شده را بفروشد، می‌تواند توکن‌های باقی‌مانده را بسوزاند تا از کاهش ارزش دارایی جلوگیری کند. این کار موجب ایجاد اعتماد میان سرمایه‌گذاران شده و به حفظ ارزش توکن کمک می‌کند.
- خرید مجدد و سوزاندن توکن‌ها با استفاده از سود پروژه: برخی شرکت‌ها بخشی از سود حاصل از تراکنش‌ها را صرف خرید و سوزاندن توکن‌های خود می‌کنند. این اقدام موجب کاهش عرضه و در نتیجه افزایش ارزش توکن در بازار می‌شود.
- دوری از مقررات نظارتی: در برخی موارد، توکن‌سوزی به‌عنوان راهی برای اجتناب از قوانین نظارتی استفاده می‌شود. بازگرداندن سود به سرمایه‌گذاران ازطریق توکن‌سوزی، به‌جای پرداخت مستقیم، باعث می‌شود رمز ارز به‌عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری تحت قوانین سخت‌گیرانه مالی قرار نگیرد.
توکن‌سوزی یکی از روش‌های کلیدی در اکوسیستم ارزهای دیجیتال برای کنترل تورم، افزایش ارزش دارایی‌ها و حفظ تعادل در شبکه است. این فرایند بسته به نوع پروژه و بلاک‌چین، به شکل‌های مختلفی اجراء می‌شود و در بسیاری از موارد، تأثیر مستقیمی بر پایداری و رشد یک رمز ارز دارد.
تأثیر توکن‌سوزی بر قیمت ارزهای دیجیتال
کاهش عرضه درصورت ثبات یا افزایش تقاضا منجر به رشد قیمت می‌شود، اما عوامل مختلفی بر این تأثیرگذاری نقش دارند. در بخش ذیل به توضیح برخی از این عوامل می‌پردازیم.
نقش ادراک بازار
نحوه برداشت بازار از توکن‌سوزی اهمیت زیادی دارد. اگر این اقدام به‌عنوان یک استراتژی مثبت تلقی شود، موجب افزایش تقاضا و رشد قیمت خواهد شد؛ اما اگر بازار آن را نشانه‌ای از ضعف پروژه بداند، تأثیر چندانی نخواهد داشت.
میزان توکن‌سوزی
حجم سوزاندن توکن‌ها نسبت به کل عرضه در گردش، عامل تعیین‌کننده‌ای در تغییرات قیمت است. سوزاندن مقادیر زیاد، کاهش عرضه و در نتیجه افزایش قیمت و سوزاندن مقادیر کم، تأثیر ناچیزی به‌همراه خواهد داشت.
شرایط کلی بازار
جو عمومی بازار ارزهای دیجیتال نیز در تأثیرگذاری توکن‌سوزی نقش دارد. در بازارهای صعودی، احتمال افزایش قیمت پس‌از توکن‌سوزی بیش‌تر است، اما در بازارهای نزولی، این تأثیر ممکن است محدود باشد.
اصول بنیادی پروژه
پایداری رشد قیمت فقط به توکن‌سوزی وابسته نیست، بلکه به ارزش واقعی و کاربردی پروژه نیز بستگی دارد. حتی اگر کاهش عرضه اتفاق بیفتد، بدون یک پروژه قوی، افزایش قیمت موقتی خواهد بود؛ بنابراین، برای درک واقعی تأثیر توکن‌سوزی، باید به فاکتورهای بنیادین پروژه نیز توجه داشت.
نمونه‌های مهم توکن‌سوزی در ارزهای دیجیتال
هر ارز دیجیتال قابلیت توکن‌سوزی دارد، اما برخی پروژه‌ها این فرآیند را به‌صورت ساختاریافته انجام می‌دهند. ازجمله مهم‌ترین نمونه‌های توکن‌سوزی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.
اتریوم (Ethereum)
در سال 2021، با اجراء ارتقاء EIP-1159، مدل کارمزد اتریوم بازطراحی شد و بخشی از کارمزدهای تراکنش‌ها به‌جای پرداخت به ماینرها، سوزانده شد. تاکنون بیش‌از 2 میلیون واحد اتر از چرخه خارج شده و این روند همچنان ادامه دارد. انتظار می‌رود با تکمیل ارتقاء Ethereum 2.0، میزان توکن‌سوزی در هر تراکنش افزایش یابد.
شیبا اینو (Shiba Inu)
شیبا اینو یکی از پروژه‌هایی است که توکن‌سوزی را در مقیاس گسترده انجام داده است. در آوریل 2022، تیم توسعه‌دهندهShiba Inu یک پورتال اختصاصی برای توکن‌سوزی راه‌اندازی کرد تا کاربران بتوانند داوطلبانه دارایی‌های خود را بسوزانند.
مهم‌ترین اقدام توکن‌سوزی SHIB در سال اول عرضه آن انجام شد. زمانی که 50درصد از کل عرضه توکن‌ها به ویتالیک بوترین ارسال شد. بوترین در واکنش، بیش‌از 400 تریلیون واحد SHIB را سوزاند و باقی‌مانده را به امور خیریه اهدا کرد.
بایننس کوین (Binance Coin – BNB)
بایننس کوین یکی از شناخته‌شده‌ترین رمزارزهایی است که از یک مکانیزم توکن‌سوزی خودکار استفاده می‌کند. این فرایند هر 3 ماه یک‌بار اجراء می‌شود و تعداد توکن‌های BNB در گردش را کاهش می‌دهد. اولین توکن‌سوزی خودکار BNB در اکتبر 2017 انجام شد که طی آن 0.49درصد از کل عرضه اولیه از بین رفت.
این توکن‌سوزی براساس قیمت و تعداد بلاک‌های ایجادشده در زنجیره هوشمند بایننس (BSC) انجام می‌شود؛ بنابراین، کاربران نگران کاهش ناگهانی عرضه نخواهند بود. علاوه‌بر این، بخشی از کارمزدهای تراکنش‌های شبکه بایننس نیز سوزانده می‌شود که به کاهش تدریجی عرضه و افزایش احتمالی ارزش BNB کمک می‌کند.
جمع‌بندی
توکن‌سوزی یکی از استراتژی‌های کلیدی در اکوسیستم ارزهای دیجیتال برای کاهش عرضه، افزایش کمیابی و بهبود ارزش دارایی‌ها است. این فرآیند ازطریق ارسال توکن‌ها به آدرس‌های غیرقابل‌دسترس انجام شده و اهدافی مانند پاداش‌دهی به سرمایه‌گذاران، کنترل تورم و حفظ تعادل بازار را دنبال می‌کند.
روش‌های مختلفی مانند الگوریتم اثبات سوزاندن (PoB) و خرید مجدد و سوزاندن توکن‌ها در پروژه‌های بلاک‌چینی به کار می‌رود. بااین‌حال، موفقیت توکن‌سوزی به شرایط کلی بازار و اصول بنیادی پروژه وابسته است و نمی‌توان آن را تنها عامل افزایش قیمت دارایی‌ها دانست.
