اگر در سال‌های گذشته به دنبال سرمایه‌گذاری یا ارزهای رمزنگاری شده بوده‌اید، احتمالا مفهوم بلاک چین (Blockchain) به گوش‌تان خورده است. بلاک چین فناوری ذخیره‌ی اطلاعات مربوط به دارایی‌های کاربران است که بیش از هر چیزی با ارز دیجیتال بیت کوین شناخته می‌شود. ممکن است برای درک بیشتر مفهوم بلاک چین با تعریف زیر روبه‌رو شده باشید:
«بلاک چین یک دفتر کل توزیع شده‌ی غیرمتمرکز و عمومی است». خوشبختانه درک بلاک چین از این تعریف بسیار ساده‌تر است.
اگر این تکنولوژی آنقدرها هم تصور می‌کنید پیچیده بود، نام آن را بلاک چین (Block به معنی بلوک و Chain به معنی زنجیره) نمی‌گذاشتند. بلاک چین در سطح بسیار ابتدایی خود به معنای واقعی کلمه، زنجیره‌ای از بلوک‌هاست اما نه به معنای متداولی که در ذهن شماست. وقتی در این زمینه از بلوک یا زنجیره صحبت می‌کنیم در حقیقت در مورد اطلاعات دیجیتال (Block) که در پایگاه داده‌ی عمومی (Chain) ذخیره می‌شود، حرف می‌کنیم.
بلوکها در بلاک چین از اطلاعات دیجیتالی تشکیل شده است. آنها دقیقا سه قسمت دارند:
-
بلوکها اطلاعات هر تراکنش مثل تاریخ، زمان و مقدار هزینه به ازای هر خرید را ثبت می‌کنند.
-
بلوکها اطلاعات افراد حقیقی یا حقوقی که در هر تراکنش مشارکت دارند را ذخیره می‌کند. به عنوان مثال بلوک خرید شما از آمازون را.
-
بلوکها اطلاعاتی را ذخیره می‌کنند که آنها را از بلوک دیگر متمایز می‌کند. دقیقا مانند اسم‌تان که شما را از افراد دیگر متمایز می‌کند. هر بلوک یک کد منحصر به فرد به نام هش (Hash) ذخیره می‌کند و به شما اجازه می‌دهد آن را از بلوک دیگر تشخیص دهید. هش‌ها کدهای رمزنگاری شده‌ای هستند که توسط الگوریتم‌های خاص ایجاد می‌شوند. مثلا تصور کنید که از آمازون خرید کرده‌اید و در شرایطی که کالای شما در حال ارسال است تصمیم می‌گیرید همان محصول را دوباره بخرید، حتی اگر جزئیات سفارش جدید شما کاملا مشابه خرید قبلی‌تان باشد، شما هم‌چنان یک بلوک مجزا با کدهای منحصر به فرد خواهید داشت.
یک بلوک در بلاک چین بیت کوین می‌تواند به اندازه‌ی ۱ مگابایت داده ذخیره کند. بنابراین بسته به سایز هر تراکنش بلوکها قادر هستند چند هزار تراکنش را در یک بلوک دخیره کنند.
بلاک چین چگونه کار می‌کند؟
وقتی بلوکها اطلاعات جدید ذخیره می‌کنند، این اطلاعات به بلاک چین اضافه می‌شود. همانطور که از اسمش پیداست، بلاک چین از چندین بلوک به هم پیوسته تشکیل شده است. برای اینکه یک بلوک به این زنجیره اضافه شود به چهار مرحله نیاز است.
-
باید یک تراکنش اتفاق بیفتد. برگردید به مثال خرید از آمازون. همانطور که گفته شد، در موارد متعددی، بلوکها می‌تونند هزاران تراکنش بالقوه را دور هم جمع کنند. بنابراین اطلاعات خرید شما به همراه اطلاعات تراکنش سایر کاربران در یک بلوک قرار می‌گیرد.
-
تراکنش باید تایید شود. بعد از خرید شما، تراکنش باید تایید شود. مانند سایر سوابق اطلاعات عمومی، مانند کمیسیون بورس اوراق بهادار، ویکی پدیا حتی کتابخانه‌ی محلی نزدیک خانه‌‌ی شما، یک نفر مسئول تایید اطلاعات جدید است. در بلاک چین این کار بر عهده‌ی شبکه‌ای از کامپیوتر هاست. وقتی شما از آمازون خرید می‌کنید، شبکه‌ای از کامپیوترها تراکنش شما را بررسی می‌کنند تا انجام شده باشد. به این معنی که آنها جزئیات خرید از جمله زمان انجام تراکنش، مقدار پول و شرکت کنندگان را تایید می‌کنند.
-
تراکنش باید در بلوک ذخیره شود. وقتی صحت تراکنش شما تایید شد، چراغ سبز دریافت خواهید کرد. مقدار هزینه‌ی تراکنش، امضای دیجیتالی شما و امضای دیجیتالی آمازون در بلوک ذخیره می‌شود و این تراکنش به صدها یا هزاران تراکنش دیگر اضافه می‌شود.
-
باید به بلوک یک هش داده شود. پس از اینکه تمام تراکنش‌های یک بلوک تایید شدند، باید یک کد شناسایی منحصر به فرد به نام هش به آنها اختصاص پیدا کند. پس از هش شدن، بلوک می‌تواند به بلاک چین اضافه شود.
وقتی بلوک جدید به بلاک چین اضافه شد، برای عموم قابل مشاهده است. اگر شما نگاهی به بلاک چین بیت کوین بیاندازید، می‌بینید که به اطلاعات تراکنش همراه با اطلاعاتی مثل زمان، مکان و اشخاص بلوک‌هایی که به بلاک چین اضافه شده، دسترسی دارید.
امنیت بلاک چین چگونه است؟
فناوری بلاک چین از چند طریق به مسائل امنیتی و اعتماد پاسخ می‌دهد. اول از همه اینکه بلوک‌های جدید همیشه به صورت خطی و زمانی ذخیره می‌شوند. به این معنی که جایگاه بلوک جدید همواره در انتهای است. اگر بلاک چین بیت کوین را دیده باشید، هر بلوک بر روی زنجیر، یک موقعیت مشخص دارد که به آن ارتفاع بلوک (Block height) گفته می‌شود. در آگوست سال ۲۰۲۰ ارتفاع بلاک چین عددی فراتر از ۶۴۶۱۳۲ گزارش شده است.
پس از اضافه شدن بلوک به انتهای زنجیر، برگشت به عقب و تغییر محتوای بلوک بسیار دشوار است. زیرا هر بلوک و بلوک‌های قبلی هش مخصوص به خود را دارد. کدهای هش توسط توابع ریاضی ایجاد می‌شود و اطلاعات دیجیتال را به رشته‌ای از اعداد و حروف تبدیل می‌کند. اگر اطلاعات به هر روشی ویرایش شود، کد هش هم تغییر پیدا می‌کند. اینجاست که امنیت اهمیت پیدا می‌کند. مثلا اگر یک هکر تلاش کند تا اطلاعات تراکنش شما از آمازون را ویرایش کند، آن وقت شما مجبور خواهید شد هزینه‌ی خرید را دو بار پرداخت کنید. به محض آنکه مقدار تراکنش شما ویرایش شود، هش بلاک تغییر خواهد کرد. بلاک بعدی هم‌چنان هش قدیمی خود را حفظ خواهد کرد و هکرها باید آن بلاک را آپدیت کنند تا مسیر خود را پوشش دهند. به همین ترتیب، انجام این کار باعث تغییر هش آن بلوک و بلوک‌های بعدی می‌شود.
بنابراین یک هکر برای تغییر یک واحد بلوک، باید هش بقیه‌ی بلاک چین را تغییر دهد. محاسبه‌ی دوباره‌ی همه‌ی هش‌ها به قدرت محاسباتی بسیار زیاد و باورنکردنی احتیاج دارد. به عبارت دیگر، زمانی که یک بلوک به بلاک چین اضافه می‌شود، ویرایش آن بسیار دشوار و حذف آن غیر ممکن می‌شود.
آیا بلاک چین محرمانه است؟
هر کسی می‌تواند محتوای بلاک چین را مشاهده کند. هم‌چنین کاربرها می‌توانند کامپیوترهای خود را به عنوان گره به شبکه‌ی بلاک چین متصل کنند. با این کار هر زمان که یک بلوک جدید به بلاک چین اضافه شود، کامپیوتر آنها به صورت خودکار یک کپی از اطلاعات جدید دریافت می‌کند. مانند فیسبوک که هر زمان پست جدیدی ارسال شود، فید شما اخبار را به‌روزرسانی می‌کند.
هر کامپیوتر در شبکه‌ی بلاک چین، یک نسخه‌ی کپی از بلاک چین دارد و به این معنی است که هزاران نسخه یا در مورد بیت کوین میلیون‌ها کپی از یک بلاک چین موجود است. تمام نسخه‌‌هایی که از بلاک چین وجود دارد، یکسان هستند، اما گسترش اطلاعات در شبکه‌ای از کامپیوترها دستکاری آنها را بسیار دشوار می‌کند. بنابراین با کمک بلاک چین تنها یک گزارش مشخص و نهایی از وقایع وجود ندارد که بتوان آن را دستکاری کرد. در مقابل هکرها باید هر نسخه از بلاک چین موجود در شبکه را دستکاری کنند و این مسئله به معنای یک دفتر کل توزیع شده است.
اگر بلاک چین بیت کوین را بررسی کنید، متوجه می‌شوید که شما به اطلاعات شناسایی مربوط به کاربران یک تراکنش دسترسی ندارید. اطلاعات شخصی کاربر به امضای دیجیتالی یا نام کاربری محدود می‌شود. بنابراین تراکنش‌ها در بلاک چین کاملا ناشناخته نیستند.
بلاک چین و ارز رمز گذاری شده
بلاک چین بستر ارزهای رمز نگاری شده مثل بیت کوین را تشکیل می‌دهد. ارز‌هایی نظیر دلار آمریکا توسط یک دفتر مرکزی، معمولا بانک یا دولت تنظیم و تایید می‌شود. از نظر تکنیکی اطلاعات و ارز شما تحت سیستم مرجع مرکزی و مطابق میل بانک یا دولت است. به این ترتیب اگر بانک سقوط کند یا عملکرد دولت نامناسب باشد، ارزش پول‌تان به خطر می‌افتد. این مسائل باعث شد تا ارزی به نام بیت کوین به وجود آید.
بلاک چین با گسترش فعالیت‌های خود در شبکه‌ای از کامپیوترها به بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال اجازه می‌دهد بدون نیاز به مرجعیت مرکزی فعالیت کنند. این روش نه تنها ریسک پول متمرکز را کاهش می‌دهد ، بلکه بسیاری از هزینه‌های پردازش و تراکنش را نیز حذف می‌کند. افزون بر این، کشورهایی که اقتصاد و ارز ناپایدار دارند، این امکان را خواهند داشت که تجارت داخلی و بین المللی خود را با از ارز پایدارتر، با کاربردهای بیشتر و شبکه‌های گسترده‌تر از افراد و موسسات انجام دهند.
مزایا و معایب بلاک چین
با وجود پیچیدگی‌های موجود، توانایی بلاک چین به عنوان فرمی غیرمتمرکز برای ثبت سوابق تقریبا بدون محدودیت است، از حریم خصوصی کاربر و ارتقا امنیت گرفته تا کاهش هزینه‌های پردازش و خطاهای کمتر. این تکنولوژی قادر است برنامه‌هایی فراتر از آنچه ذکر شد را پیاده سازی کند.
مزایای استفاده از بلاک چین:
-
افزایش دقت با حذف دخالت انسان در تایید تراکنش
-
کاهش قیمت‌ها با حذف تایید شخص واسط
-
پیچیده کردن دستکاری اطلاعات با تمرکززدایی
-
ایجاد تراکنش‌های امن، محرمانه و کارآمد
-
تکنولوژی شفاق
معایب استفاده از بلاک چین:
-
هزینه‌ی قابل توجه تکنولوژی وابسته به استخراج بیت کوین
-
تعداد کم تراکنش در هر ثانیه
-
سابقه‌ی استفاده در فعالیت‌های غیر قانونی
-
مستعد هک شدن
